เรียนอาจารย์มีชัยที่เคารพ
ขอเรียนถามอาจารย์ว่า หลักการไม่รู้กฎหมายเป็นเป็นข้อแก้ตัวให้ไม่ต้องรับผิดนั้น อาจารย์เห็นด้วยหรือไม่อย่างไร หลักนี้นำไปใช้กับกฎหมายแพ่ง และพรบ.อื่นๆด้วยหรือไม่ครับ
ผมมีความเห็นว่าการที่รัฐจะถือว่าประชาชนทุกคนต้องรู้กฎหมายเมื่อกฎหมายนั้นได้ประกาศใช้ในราชกิจจานุเบกษาแล้ว เป็นสิ่งที่ไม่ค่อยยุติธรรมนัก เพราะว่าเป็นไปไม่ได้ที่ทุกคนต้องรู้กฎหมายในทุกรื่องที่รัฐประกาศ โดยเฉพาะกับบุคคลที่อยู่ในพื้นที่ไกลปืนเที่ยง ซึ่งรัฐเองยังไม่สามารถอำนวยสิ่งจำเป็นพื้นฐานให้ประชาชนได้อย่างเต็มที่เหมือนในเมือง การจะบังใช้กฎหมายอย่างเท่าเทียมกันทั้งหมดในขณะที่ทุกคนไม่เท่าเทียมกัน มันคือความอยุติธรรมอย่างยิ่ง
ประชาชนที่อ่านหนังสือไม่ออกยังมีอีกมาก ฐานนะทางเศรษฐกิจที่บีบบังคับให้ต้องปากกัดตีนถีบ ล้วนกดดันไม่ให้มีเวลาที่จะมาคำนึงว่าการกระทำของตนนั้นจะไปละเมิดกฎหมายข้อใดหรือไม่ย่อมเป็นไปไม่ได้
แต่กระนั้นก็ตามคนในเมืองเองก็ย่อมเป็นไปไม่ได้ว่าจะรู้ถึงข้อกฎหมายที่รัฐประกาศทั้งหมด อีกทั้ง พรบ.ต่างๆ ก็มีมากมาย และบางฉบับก็ประกาศมาเป็นเวลานานกว่า 60-70 ปี จะมีใครบ้างที่ล่วงรู้ว่ายังมีกฎหมายเช่นนั้นอยู่ แม้แต่นักกฎหมายเอง
ผมเองด้วยปัญญาอันน้อยนิด จึงไม่อาจหาทางออกได้ จึงขอเรียนถามอาจารย์ช่วยชี้ทางสว่างให้ผมด้วยครับ
ด้วยความเคารพอย่างสูง
เรียน คนไม่รู้กฎหมาย
หลักกฎหมายวางไว้ตายตัวว่า บุคคลจะอ้างความไม่รู้กฎหมายเป็นข้อแก้ตัวเพื่อให้ตนพ้นผิดไม่ได้ เพราะถ้าขืนยอมให้ใช้แก้ตัวได้ คนที่เรียนรู้มากก็จะเสียเปรียบคนที่ไม่ยอมเรียนรู้อะไรเลย แต่อย่างไรก็ตาม ความจริงที่ว่าคนอาจไม่รู้ว่ามีกฎหมายอย่างนั้นอยู่จริง ๆ ก็ได้ กฎหมายจึงวางหลักไว้เช่นเดียวกันว่า ถ้าได้ความว่าเขาไม่รู้ว่ามีกฎมหายเช่นนั้นอยู่จริง ๆ ศาลก็อาจจะลงโทษน้อยกว่าที่กฎหมายกำหนดไว้ก็ได้ แต่จะไม่ลงโทษเลยไม่ได้
อันกฎหมายนั้นถึงจะมีมากมาย และถึงแม้จะไม่รู้ว่ารายละเอียดแห่งกฎหมายมีอยู่อย่างไร แต่กฎหมายนั้นก็มิได้ฝืนธรรมชาติหรือฝืนกฎแห่งศีลธรรมของสังคมแต่ละสังคม ถ้าประพฤติอยู่ในกรอบของศีลธรรมแห่งสังคมที่ตนดำรงชีวิตอยู่ก็ยากที่จะผิดกฎหมายได้ ส่วนในทางแพงนั้นเป็นเรื่องของประโยชน์ส่วนตน ถ้าจะทำอะไรกับใครแล้วไม่ศึกษาหรือหาผู้รู้ช่วยศึกษาให้ ก็ย่อมจะเสียเปรียบคนอื่น