เรียน ท่านอาจารย์มีชัย ที่เคารพอย่างสูง
ผมมีคำถามเกี่ยวกับคุณสมบัติของผู้ใหญ่บ้าน ที่ยังไม่สามารถหาคำตอบที่ชัดเจนเพื่ออธิบายกับเพื่อนร่วมงานรวมถึงกำนันผู้ใหญ่บ้าน กรณีผู้ใหญ่บ้านแจ้งย้ายชื่อตนเองออกจากทะเบียนบ้านในหมู่บ้านที่ตนเป็นผู้ใหญ่บ้าน ไปแจ้งย้ายเข้าทะเบียนบ้านในเขตท้องที่อื่น แต่เป็นการย้ายในระยะสั้นๆ ประมาณ ๑ สัปดาห์ แล้วก็แจ้งย้ายกลับทะเบียนบ้านเดิม การกระทำดังกล่าวเป็นเหตุให้ผู้ใหญ่บ้านต้องพ้นจากตำแหน่งเนื่องจากขาดคุณสมบัติหรือไม่ ซึ่งเรื่องลักษณะนี้เป็นปัญหาที่เกิดขึ้นค่อนข้างมาก และจากการติดตามการตอบคำถามของท่านอาจารย์ก็พบว่ามีคำถามเกี่ยวกับเรื่องนี้อยู่ด้วย ซึ่งท่านอาจารย์ให้ความเห็นว่าการแจ้งย้ายชื่อออกจากทะเบียนบ้านทำให้ผู้ใหญ่บ้านพ้นจากตำแหน่งตามมาตรา ๑๔ (๒) แห่ง พรบ.ลักษณะปกครองท้องที่ เนื่องจากขาดคุณสมบัติตามมาตรา ๑๒ (๓) ฯลฯ
เกี่ยวกับเรื่องดังกล่าว ผมยังคงมีความเห็นแย้งบางประการซึ่งอยากขอให้ท่านอาจารย์ช่วยกรุณาให้ความกระจ่างแก่ผู้ที่ไม่ได้เรียนทางด้านนิติศาสตร์ด้วย กล่าวคือ ในมาตรา ๑๒ (๓) ได้กำหนดคุณสมบัติของผู้ที่จะสมัครรับเลือกเป็นผู้ใหญ่บ้านโดยจะต้องมีภูมิลำเนาหรือถิ่นที่อยู่เป็นประจำและมีชื่อในทะเบียนบ้านในหมู่บ้านนั้นติดต่อกันไม่น้อยกว่าสองปีนับถึงวันเลือก ซึ่งการมีชื่อในทะเบียนบ้านจะมีความเกี่ยวโยงกับภูมิลำเนาของบุคคลตามมาตรา ๒๙ พรบ.การทะเบียนราษฎร พ.ศ.๒๕๓๔ ที่กำหนดว่าผู้ที่มีชื่ออยู่ในทะเบียนบ้านใดให้สันนิษฐานว่าผู้นั้นมีภูมิลำเนาอยู่ที่นั้น ซึ่งในความเป็นจริงจะพบว่าคนจำนวนมากอาศัยอยู่ไม่ตรงตามทะเบียนบ้าน แต่ประเด็นที่ควรพิจารณาเพิ่มเติมก็คือในมาตรา ๑๔ พรบ.ลักษณะปกครองท้องที่ ซึ่งเป็นบทบัญญัติว่าด้วยการพ้นจากตำแหน่งผู้ใหญ่บ้าน ใน (๘) กล่าวถึงเหตุอันเกิดจากการไปเสียจากหมู่บ้านที่ตนปกครอง ก็ทำให้ต้องพ้นจากตำแหน่งผู้ใหญ่บ้าน แต่จะต้องเป็นกรณีที่ไปจากหมู่บ้านติดต่อกันเกินสามเดือน และหากการไปจากหมู่บ้านนั้นได้รับอนุญาตจากนายอำเภอด้วยแล้ว ระยะเวลาสามเดือนก็ไม่ใช่เหตุที่จะทำให้พ้นจากตำแหน่งผู้ใหญ่บ้านด้วย ทั้งนี้การที่ผู้ใหญ่บ้านไปเสียจากหมู่บ้านที่ตนปกครองน่าจะเกี่ยวข้องกับการเปลี่ยนภูมิลำเนาและมีความรุนแรงและเสียหายมากกว่าการแจ้งย้ายชื่อออกจากทะเบียนบ้านในหมู่บ้านนั้นเป็นระยะเวลาสั้นๆ โดยที่ผู้ใหญ่บ้านคนนั้นยังปฏิบัติหน้าที่อย่างต่อเนื่อง
จึงใคร่ขอความกรุณาท่านอาจารย์ ให้ความกระจ่างและชี้แนะแนวทางในการพิจารณาเรื่องดังกล่าวด้วย เพื่อให้การสอบสวนข้อเท็จจริงเกิดความถูกต้องและเป็นธรรมแก่ทุกฝ่าย ขอบพระคุณอย่างยิ่ง
ตามมาตรา ๑๒ (๒) นั้น คนจะเป็นผู้ใหญ่บ้านจะต้องมีชื่อในทะเบียนบ้านในหมู่บ้านนั้น และต้องอยู่จริงด้วย ทั้งสองอย่าง เมื่อไรที่ไม่มีชื่ออยู่ในทะเบียนบ้าน ถึงจะอยู่จริง ก็ขาดคุณสมบัติได้ ส่วนกรณีตามมาตรา ๑๔ (๘) นั้น หมายถึงว่าแม้จะมีชื่ออยู่ในทะเบียนบ้าน แต่ไปจากหมู่บ้านเป็นเวลาถึงสามเดือน ถ้าไม่ได้รับอนุญาต ก็ขาดได้เหมือนกัน