ท่านอาจารย์มีชัย ที่เคารพอย่างสูง

เพื่อนดิฉันเป็นคนไทยพลัดถิ่นอยู่ที่จังหวัดตราด กำลังได้รับความเดือดร้อนจากการที่กระทรวงมหาดไทยกำหนดแนวทางปฏิบัติในการขอพิสูจน์ความเป็นคนไทยพลัดถิ่นตาม พ.ร.บ.สัญชาติ (ฉบับที่ ๕) พ.ศ.๒๕๕๕ ซึ่งแนวทางที่กำหนดไว้นั้นเป็นอุปสรรคอย่างมากต่อการปฏิบัติของประชาชนที่จะขอพิสูจน์ตัวเองว่าเป็นคนไทยพลัดถิ่นเพื่อการได้สัญชาติไทยตามกฎหมายฉบับนี้ กล่าวคือ

๑. มีการเรียกหลักฐานผังเครือญาติที่จะต้องมีความสัมพันธ์กับคนสัญชาติไทย โดยต้องให้คนสัญชาติไทยอย่างน้อยสองคนลงชื่อรับรองด้วย สรุปได้ว่าผู้ร้องจะต้องมีญาติพี่น้องที่เป็นคนสัญชาติไทย ซึ่งเพื่อนของดิฉันอพยพเข้ามาจากเกาะกงพร้อมกับบิดามารดา ปัจจุบันอยู่กับสามี บิดามารดาเสียชีวิตแล้ว ไม่รู้จะไปหาเครือญาติที่เป็นคนสัญชาติไทยที่ไหน และไม่ประสงค์จะทำเอกสารเท็จ (มีคนติดต่อจะทำหลักฐานให้ค่ะ)

๒. ผู้ที่จะขอพิสูจน์จะต้องมีหลักฐานทะเบียนราษฎรและบัตรประจำตัวที่ระบุว่าเป็นผู้ที่มีเชื้อสายไทยเท่านั้นซึ่งกฎหมายสัญชาติไม่ได้กำหนดไว้ และถ้าหลักฐานดังกล่าวไม่มีคำว่าเชื้อสายไทย จะต้องไปแก้ไขเอกสารให้มีคำว่าเชื้อสายไทยก่อน จึงค่อยยื่นคำขอพิสูจน์ความเป็นคนไทยพลัดถิ่นได้ ซึ่งในความเป็นจริงเจ้าหน้าที่เป็นผู้บันทึกจัดทำเอกสารทะเบียนราษฎร ไม่ใช่ชาวบ้าน และพบว่ามีการบันทึกผิดพลาดมากมาย แต่กลับผลักให้เป็นภาระของชาวบ้าน อีกทั้งตัดสิทธิไม่ให้ยื่นพิสูจน์ตนเองในคราวเดียวกับการขอพิสูจน์ความเป็นคนไทยพลัดถิ่น

๓. ผู้ขอจะต้องมีรูปร่างหน้าตาเหมือนคนไทย โดยไม่บอกว่าหน้าตาเหมือนคนไทยมีลักษณะอย่างไร และการมีหน้าตาเหมือนคนไทยถือเป็นสาระสำคัญของการมีสัญชาติไทยหรือคะ

๔. ผู้ขอจะต้องจัดทำคำขอพร้อมเตรียมหลักฐานเอกสารทุกอย่างจำนวน ๓ ชุดเพื่ออำเภอจะเก็บไว้ ๑ ชุด ส่งจังหวัด ๑ ชุด ส่งให้กรมการปกครองอีก ๑ ชุด เป็นการปฏิบัติที่ผลักภาระให้กับประชาชนเต็มที่ ซึ่งจริงๆ แล้วหากกระทรวงมหาด ไทยยึดมั่นในหลักการให้บริการประชาชนอย่างมืออาชีพบนพื้นฐานของการบำบัดทุกข์บำรุงสุขแก่ราษฎร ก็ไม่ควรทำแบบนี้ เนื่องจากอำเภอมีศักยภาพที่จะสำเนาเอกสารกี่ชุดก็ได้

๕. อำเภอปฏิเสธความร่วมมือของ NGO ในพื้นที่ แต่ให้ชาวบ้านดำเนินการผ่านทางกำนันผู้ใหญ่บ้าน ซึ่งเป็นการเตะหมูเข้าปากสุนัขเต็มๆคำ ชาวบ้านที่มีปัญหากับผู้ใหญ่บ้านจะทำอย่างไรได้

ขอเรียนถามท่านอาจารย์ว่า

๑. การที่ราชการกำหนดกฎระเบียบที่เกินกว่ากฎหมายแม่บท และมีผลกระทบต่อการใช้สิทธิของชาวบ้านที่มีรายการในทะเบียนบันทึกว่าไม่มีสัญชาติไทย ชาวบ้านจะทำอะไรได้บ้างเพื่อรักษาสิทธิของตนเอง และควรเริ่มต้นอย่างไรคะ

๒. ตามข้อเท็จจริงที่เรียนไว้ข้างต้น จะมีวิธีแก้ไขปัญหาอย่างไรดีคะจึงจะประสบผลสำเร็จเพื่อชาวบ้านจะได้ไม่เดือดร้อน

ขอบคุณท่านอย่างสูงคะ 

1. ถ้าเห็นว่ากฎระเบียบนั้นเกินอำนาจที่กฎหมายให้ไว้ ก็ต้องฟ้องศาลปกคร องเพื่อให้เพิกถอนกฎระเบียบนั้น

2. ลองปรึกษาอาจารย์แหววกับทีมงาน ที่ archanwell.org บางทีท่านอาจจะช่วยแนะนำได้